پخش مویرگی یکی از مفاهیم مهم شرکتهای پخش است. در این مقاله قصد داریم که به شما بگوییم پخش مویرگی چیست؟ مفاهیم کلیدی که به درک بیشتر پخش مویرگی کمک میکنند را با هم مرور کنیم. اگر مسیر یک فرایند توزیع و پخش یا همان distribution را در ذهن بیاورید؛ همهی مواردی که در این فرایند وجود دارند، از ماشین پخش تا راننده، موزع، تحویل بار، سفارش گیری،وصول، ویزیت و… نوک کوه یخی فروش و پخش مویرگی هستند، اما در قسمت پنهان این کوه یخی چه خبر است؟ در ادامه ضمن پاسخ به این پرسش، مفاهیم مهم دیگر پخش مویرگی، مانند اهمیت و انواع فروش و پخش مویرگی، انواع شرکتهای پخش و مهمترین مزایای فروش و پخش مویرگی را شرح میدهیم.
اهمیت فروش و پخش مویرگی
شاید در نگاه اول، پخش مویرگی صرفا یک عملیات لجستیکی برای جابجایی کالا از انبار شرکت پخش به انبار خرده فروشیها باشد اما با بررسی بخش پنهان کوه یخی پخش مویرگی درمییابیم که روش مناسب توزیع در کنار محصول، قیمتگذاری و تبلیغات، یکی از مهمترین عناصر بازاریابی است. هر کسب و کاری برای دستیابی به موفقیت و رضایت مشتریان نیازمند انتخاب یک روش توزیع مناسب است و همانطور که در ادامه خواهیم دید، شرکتهای فروش و پخش مویرگی هم یکی از اجزا مهم توزیع هستند. ( جهت اطلاع از فروش نرم افزار حسابداری در شیراز می توانید به این لینک مراجعه نمایید)
«پخش و توزیع» طبق یک تعریف عمومی به همهی فعالیتها و فرایندهای انجامشده به منظور تامین، انبارش، جابجایی و تحویل کالا از تولید کننده به مشتری در یک زنجیره ارزش مبتنی بر شبکه گفته میشود. امروزه با توجه به نقش استراتژیک شبکههای پخش و توزیع در تامین رضایت تولید کننده از یک سو و تامین رضایت مشتری از سوی دیگر در قالب هزینههای بهینه زنجیره تامین، این سازمانها یکی از تعیینکنندهترین ارکان در شبکههای کسب و کار به شمار میروند.
پخش به عنوان یکی از بخش های کلیدی اقتصاد بازار ، نقش تعیین کننده ای در ایجاد ارزش پایدار و خلق و توسعه مزیتهای رقابتی برای تولیدکنندگان محصولات غذایی (وسایر محصولات تندمصرف) در کشور ما ایفا کرده و طراحی و در اختیار داشتن مجاری پخش و توزیع قوی و متخصص یکی از شاخصترین مزیتهای رقابتی برای تولیدکنندگان پیشرو در بازار محسوب میشود.
نگاهی به روند تکامل گروههای عظیم متشکل در صنعت غذا در کشور نشان میدهد که روند ایجاد شرکتهای پخش و توزیع مانند «پخش خوراک» در گروه صنعتی مینو ، توسط مرحوم علی خسروشاهی ، «شرکت بهپخش» در گروه صنعتی بهشهر توسط مرحوم محمود لاجوردی و «شرکت پخش سراسری ایران» در گروه صنعتی یک و یک توسط مرحوم ایرج هدایت در همین راستا بوده است.
جایگاه شرکتهای پخش در کانال توزیع
همانطور که گفته شد توزیع، یکی از اجزای آمیخته بازاریابی است که در سادهترین حالت وظیفه انتقال محصول از محل تولید به محل خرید مشتری را به عهده دارد. بهعبارت دیگر مهمترین وظیفه مدیریت توزیع این است که کالا را در زمان و مکان مناسب در دسترس مصرف کننده نهایی قرار دهد.
به جریان کسب و کاری که در فاصله بین تولید کننده و مصرف کننده اتفاق میافتد، کانال توزیع گفته می شود. فیلیپ کاتلر در حوزه محصولات مصرفی، کانالهای توزیع را به ترتیب زیر تقسیم بندی کرده است. همانطور که مشاهده میکنید، علاوه بر تولید کننده و مصرفکننده، کانال توزیع میتواند شامل خرده فروش، عمده فروش/توزیع کننده و نماینده/کارگزار باشد.
کانالها توزیع برای محضولات مصرفی
توزیع کننده یا شرکت پخش به کسی گفته میشود که محصولات را میخرد، آنها را ذخیره میکند و می فروشد. توزیعکنندگان در بین تولیدکنندگان و خرده فروشان یا مصرف کنندگان قرار دارند و به عنوان نماینده یک شرکت مشخص کار میکنند. معمولا، توزیع کنندگان تعامل نزدیک با مشتریان و تولید کنندگان دارند.
از یک دیدگاه اقتصادی، توزیع مستلزم دردسترس قراردادن یک محصول برای خرید، از طریق پخش آن در سرتاسر بازار است. که شامل حملونقل، بستهبندی و تحویل است. توزیع و پخش برای فروش محصولات یک شرکت ضروری است. یک شرکت پخش مویرگی واقعی، نمایش محصولات یک شرکت در بازار را ارتقا میدهد و از نظر سرعت و کارایی مزیت رقابتی ایجاد میکند.
اینکه یک تولید کننده چه ترکیبی از این کانالهای توزیع را انتخاب کنند بستگی به استراتژی بازاریابی آن شرکت دارد، اما معمولا شرکتهای تولید کننده محصولات تند مصرف، کانال توزیع سطح 3 ، شامل تولید کننده، شرکت توزیع و پخش مویرگی و خرده فروشی را به عنوان کانال توزیع اصلی انتخاب میکنند.
انواع شرکتهای پخش
شرکت های فروش وپخش مویرگی را میتوان از چند بعد دستهبندی کرد:
گستردگی بازار
مدل کسب و کار
انواع شرکت های پخش از نظر گستردگی بازار
شرکتهای پخش سراسری: این شرکتها در همهی استانهای کشور دارای شعب پخش هستند و به شکل متمرکز و در محدوده سیاستهای دفتر مرکزی فعالیت میکنند.
شرکتهای پخش منطقهای: این شرکت ها با توجه به برنامههای استراتژیک خود در چندین استان همجوار فعالیت میکنند.
شرکتهای پخش استانی: این شرکت ها با توجه به برنامههای استراتژیک خود در یک استان فعالیت میکنند و نسبت به شرکتهای پخش سراسری و منطقهای تنوع محصولی کمتری دارند.
شرکتهای پخش محلی: شرکتهای کوچک و منفردی هستند در که درسطح یک یا چند شهرستان فعالیت میکنند. این شرکتها از هر نظر مانند تنوع محصول، تعداد پرسنل، تعداد وسیله حمل و حجم سفارش های روزانه نسبت به سایر انوع شرکت های پخش، کوچکتر می باشند.
نرم افزار پخش مویرگی
انواع شرکتهای پخش از نظر مدل کسب و کار
شرکت تولیدی پخش: بسیاری از تولید کنندگان، در کنار وظیقه مهم تولید، خود نقش توزیع کننده را بر عهده گرفته و اقدام به فروش و پخش مویرگی محصولات خود میکنند. این شرکتها که برندهای معتبری هستند، معمولا در بازارهای اصلی خود اقدام به پخش مویرگی محصولات میکنند و توزیع در سایر بازارهای کوچکتر را از طریق سایر کانالهای دیگر توزیع مانند نمایندگی، برونسپاری به سایر شرکتهای بازرگانی توزیع و پخش و … انجام میدهند.
در این حالت درآمدها و هزینههای حوزه فروش و پخش، در گزارشهای مالی شرکت اصلی تولیدی منعکس میشود و هماهنگی دو حوزه تولید و فروش سازمان در برنامهریزی فروش و مدیریت موجودی محصول اهمیت بالایی دارد.
شرکت پخش انحصاری تولیدکننده: در مواردی شرکت تولیدی بنا به الزامات قانونی یا استراتژی سازمانی خود، یک شرکت بازرگانی پخش و توزیع تاسیس میکند و به شکل انحصاری محصولات تولیدی خود را در بازارهای هدف توزیع میکند.
در این حالت شرکت پخش، صورتهای مالی مستقل از شرکت اصلی دارد و گزارشهای قانونی را به شکل مستقیم ارائه میکند. معمولا شرکتهای تولیدی که تعداد و تنوع محصولی کم دارند و یک شرکت پخش انحصاری تاسیس میکنند، به دلیل هزینههای بالای پخش و توزیع با ریسک سودسازی مواجه هستند و در نتیجه بعد از مدتی محصولات تکمیلی سایر برندها را به سبد محصولات خود اضافه میکنند.
شرکت تخصصی توزیع و پخش: کسب و کار اصلی این شرکت ها توزیع و پخش است و تولیدکننده نیستند. این شرکتها ارتباطات قوی و بلند مدت با تولید کنندگان یا واردکنندگان بزرگ دارند و محصولات مورد نیاز بازار را از آنها تامین و در بازار پخش میکنند.
وظایف اصلی شرکت فروش و پخش مویرگی
وظایف شرکتهای فروش و پخش مویرگی را از 2 بعد میتوان بررسی کرد:
وظایف عمومی شرکتهای توزیع
وظایف خاص و کلیدی شرکتهای توزیع از نوع پخش مویرگی
طبق نظر فیلیپ کاتلر وظایف عمومی اجزا کانال توزیع از عمده فروش گرفته تا نماینده و خرده فروش عبارتند از:
اطلاعات: جمعآوری اخبار و اطلاعات تحقیقات بازاریابی درباره عوامل و نیروهای موجود در بازار
ترویج و گسترش: ایجاد ارتباط و اجرای سیاستهای تشویقی به منظور هر بهتر شناساندن محصول
تماس: جستجو و برقراری ارتباط با مشتریان جدید
تطبیق عرضه با نیاز: متناسب ساختن شکل محصول با توجه به نیاز مشتریان از نظردرجهبندی، کیفیت و بستهبندی
مذاکره: دستیابی به توافق بر سر قیمت و سایر شرایط انجام معامله به نحوی بتوان مالکیت محصول را از فروشنده به مشتری منتقل کرد.
توزیع فیزیکی: حمل و نقل و انبار کالا
تأمین مالی: تامین هزینه برای تأمین هزینه های کانال توزیع
ریسکپذیری: قبول مخاطرات مربوط به کانال توزیع.
شرکت های فروش و و پخش مویرگی مانند سایر اجزا کانال توزیع باید از ویژگیهای مهم فوق برخوردار باشند اما ویژگی حیاتی این شرکتها چیست؟
موارد زیر نشانههای حیاتی یک شعبه پخش هسنند. یکی از وظایف اصلی رییس شعبه پخش این است که هر روز این آمار را بررسی کند و در صورت انحراف از اهداف، ریشهیابی کرده و اقدام مناسب را انجام دهد.
وضعیت فروش روزانه و مقایسه با اهداف فروش روزانه
وضعیت تحویل به موقع محصولات و میزان تاخیر در توزیع فاکتور های توزیع
وضعیت فاصله زمانی ورود کالا به انبار تا فروش
وضعیت وصول وجه فاکتور های فروش
متناسب با هر یک از این نشانههای حیاتی می توان وظایف کلیدی عملیاتی شرکتهای فروش و پخش مویرگی را به ترتیب زیر برشمرد:
مدیریت موجودی محصولات متناسب با تقاضای بازار
فروش محصولات متناسب با اهداف فروش تعریف شده
توزیع و تحویل به موقع سفارشها در محل مشتری
وصول به موقع مطالبات از مشتریان به صورت روزانه
انجام درست و به موقع وظایف کلیدی فوق نیازمند انجام سایر وظایف حمایتی در شرکتهای فروش و پخش مویرگی است. مهمترین این وظایف تخصصی عبارتند از:
طراحی و اجرای انواع پروموشنها و تخفیفات فروش
برنامهریزی و اجرای تورهای ویزیت، توزیع و وصول
هدفگذاری فروش، توزیع و وصول
محاسبه پورسانت از ویزیتورها، موزعین، مامورین وصول گرفته تا مدیران شعب و فروش
تعریف و اندازهگیری شاخصهای کلیدی عملکرد فرایندهای مهم
ارزیابی و بهینهسازی شیوهی تردد ناوگان توزیع و ویزیتورها در مسیرهای توزیع و ویزیت
استفاده از تکنولوژی اطلاعات برای اجرای درست وظایف بالا و مدیریت شبکه پویا و گسترده توزیع
آنچه اجرای وظایف فوق را می پیچیده میکند، سیکل روزانه و حجم بالای این وظایف در کسب و کار پخش مویرگی است. معمولا شعب پخش بزرگ به شکل 24 ساعته در حال فعالیت هستند.
ویژگیهای شرکت پخش و فروش مویرگی موفق
شرکت های فروش و پخش مویرگی به شکل مداوم با تغییر روبهرو هستند. مهمترین این عوامل عبارتند از:
شتاب دیجیتالیسازی
گسترش رقابت
تقاضای مشتریان جدید
نوآوری در محصولات
حذف مداوم واسطه ها
بالا رفتن سطح انتظارت مشتریان
در چنین محیط پر ریسکی، شرکتهایی پخشی موفق و پایدار خواهند بود که دارای ویژگیهای زیر باشند:
پویا و در حال رشد
هوشمند
اثربخش
مشتری گرا
مشارکتکننده در شبکه تامین
پویا و در حال رشد: صنعت توزیع و پخش با بازدارنده های عملیاتی زیادی مواجه است. توزیع کنندگان میتوانند برای رشد سود ناخالص یا فروش خود تلاش کنند، اما در هر صورت آنها باید عوامل بازدارنده متعدد مالی، سازمانی یا سیستمی را که میتوانند آنها را محدود کنند را از سر راه بردارند.
یک شرکت پخش موفق به شرایط موجود در صنعت، بازار و سازمان خود آگاه است، درنتیجه میتواند تغییرات بازار را درک کرده و فرصتهای کسب و کار جدید را با استفاده از آگاهی به موقع از موجودی کالا و قابلیت های عملیاتی خود ایجاد کند.
هوشمند: شرکت پخش موفق باید به طور موثر دادههای داخلی و خارجی را ترکیب کند تا با بینش و هوشمندی از تصمیمات کسب و کار پشتیبانی کند و به ایجاد و حفظ روابط بهتر با مشتری کمک کند. هر دو این موارد منجر به مزیت رقابتی شرکت میشوند. تجزیه و تحلیل دادهها به شناسایی مشتری جدید به عنوان یک فرصت کمک میکنند و از توسعه خدمات جدید، فرصتهای بالقوه و زمینههای آماده برای بهبود عملیات، پشتیبانی میکند.
نمونههایی از هوشمندی کسبوکار عبارتند از:
قیمتگذاری بهینه شده برای افزایش فروش یا حاشیه سود
تجزیه و تحلیل مالی
شاخص های کلیدی عملکرد و سنجه هایی برای همه کارکنان در سازمان
تجزیه و تحلیل حقوق و دستمزد
تعیین ارزش مشتریان کلیدی
فرصت های خرید برای کاهش هزینه ها یا کاهش زمان رسیدن سفارش
اثربخش: شرکت پخش پیشرو درک کردهاند که مشتریانی که ارتباط و تعامل جدی و دائم با آنها دارند، انتظار نوآوری واقعی در اجرای زنجیره ارزش توزیع دارند. درنتیجه با استفاده از ابزارهای تحلیل پیشرفته و نوآوریها در تکنولوژی، رویکردهای سنتی مدیریت موجودی، تدارکات، قیمت گذاری و تخفیفها بازنگری میشوند. با توجه به اهمیت دیتاها، ابزارهای تحلیل و تکنولوژی در انجام تعامل با مشتریان و اجرای زنجیره ارزش توزیع، توزیع کنندگان نیاز به استفاده از فناوری اطلاعات برای انرژی بخشی به کسب و کار خود را دارند.
مشتری گرا: تغییراتی عمیق در صنعت توزیع در حال وقوع است و این تغییرات ریشه در تعامل با مشتریان دارد. صنعت پخش همیشه یک کسب و کار مشتری محور با ارتباط چهره به چهره با مشتریان بوده است. با وقوع تغییرات، تمرکز روی مشتری محوری کاهش نمی یابد، در عوض با تغییر انتظارات مشتریان، نحوه تعامل با مشتریان و کانالهای ارتباطی، بهتر و هوشمند خواهند شد. هرچه پیشتر برویم، تعاملات چهره به چهره به احتمال زیاد کمتر، اما از لحاظ محتوایی غنیتر خواهند شد. علاوه بر این بهجای پاسخگویی منفعلانه به نیازهای مشتریان، توزیع کنندگان پیشرو به شکل فعال با مشتریان خود تعامل میکنند. آنها تقاضا را حس میکنند و شکل میدهند، تجربه فوقالعاده ای را به مشتریان خود ارائه خواهند کرد، نیازهای مشتریان را درک و برای آنها ارزش آفرینی میکنند.
مشارکتکننده در شبکه تامین: تامین کنندگان نیاز به اطلاعات پیشبینی تقاضای بهروز از شرکتهای پخش دارند، همچنین توزیع کنندگان نیاز به اطلاعات مشابه از مشتریان خود دارند. بسیاری از شرکتها برای ثبت سفارش خرید خودکار از تامین کننده و همچنین دریافت درخواستهای خرید از مشتریان خود یا اعلام تاریخ تحویل کالا به شکل لحظهای به پورتالها ، ابزارهای تجارت الکترونیک و EDI روی آورده اند. شرکتهای پخش پیشروی موفق از این موارد پشتیبانی می کنند و اطلاعات را در سراسر زنجیره تامین با تامین کنندگان و مشتریان به اشتراک میگذارد تا اطلاعات مورد نیاز برای آگاهی از نیازهای تجاری همدیگر، تصمیمگیری و ارائه پاسخهای سریع را به شکل لحظهای فراهم کنند.
مزایا و معایب پخش مویرگی
پخش مویرگی دارای مزیتهای زیادی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم:
کاهش ریسک در مقابل عملکرد عمده فروشان
کسب اطلاعات بیشتر و بدون واسطه از بازار
کاهش مطالبات مشکوکالوصول و سوخت شده
کاهش نفوذ رقبای جدید
افزایش قدرت چانهزنی در برابر خرده فروشان
انعطاف پذیری در برابر تغییرات احتمالی بازار
کنترل بیشتر بر هویت برند سازمان
انتقال بهتر و سریعتر پروموشن ها و تخفیفات به مشتریان
ارسال سریع محصولات
افزایش امکان ارائه بهتر محصولات در محل خرده فروشیها
مدیریت بهتر مرجوعیها
امکان سفارش گیری بیشتر
با وجود مزیتهای فراوان فروش و پخش مویرگی به نسبت عمده فروشی سنتی، اما با توجه به افزایش نیروهای تغییر صنعت پخش که پیشتر به آن پرداختیم، به تدریج شاهد ظهور شرکتهای 3PL در کانال توزیع هستیم. مهمترین معایب شرکتهای فروش و پخش که منجر به شکلگیری این شرکتها شده است، عبارتند از:
توانایی در برقراری ارتباط مستقیم با مصرفکننده نهایی و ارائه خدمت ارزش افزوده پایین است.
توزیع و پخش، یک کسب و کار با حاشیه سود کم است.
توزیع کنندگان نیازمند نیروی فروش زیاد هستند.
توزیع یک کسب و کار مبتنی بر دارایی ثابت مانند ناوگان حمل، انبار، سخت افزار و … است.
کانال های فروش در فروش و پخش مویرگی
کانال فروش روش فروش محصول به مشتریان است. این با کانال توزیع که روش تحویل محصول به مشتری است، تفاوت دارد. به عبارت دیگر، کانال فروش مرتبط با انجام معامله و بستن فروش است.
در شرکتهای پخش بر حسب نوع کالا و نوع مشتری کانالهای فروش متنوع استفاده میشود، مهمترین این روشها عبارتند از:
فروش سرد
فروش گرم
تجارت الکترونیک B2B
فروش قراردادی
فروش سرد: این کانال فروش یک روش فروش مستقیم است. در این روش فروشنده طبق یک برنامه زمانی مشخص به مشتریان مشخص در مسیر مشخص مراجعه و ضمن بازدید از چیدمان محصول، جمعآوری اطلاعات بازار ، هماهنگی مرجوعی ها و معرفی محصولات جدید و پروموشنها، سفارش مشتری را دریافت میکند. سفارش مشتریان بعد از تجمیع معمولا بین 24 تا 72 ساعت توزیع و تحویل خواهند شد.
این روش معمولا برای محصولات که تقاضای روزانه آنها در یک مسیر توزیع قابل پیشبینی نیست یا به دلیل نوع محصول امکان بازگشت کالا از تور توزیع وجود ندارد، استفاده میشود.
فروش گرم: در این روش مسئول توزیع یا موزع، نقش فروشنده را نیز بر عهده دارد و برخلاف روش فروش سرد که سفارش قبل از توزیع از مشتریان دریافت میشود، در زمان توزیع، مذاکره فروش با مشتری توسط موزع انجام و طبق سفارش مشتری، کالا تحویل و فاکتور صادر می شود. از جمله عملیات مرسوم در فروش گرم، تسویه فاکتور و وصول مطالبات در زمان تحویل کالا به مشتری است.
تجارت الکترونیک B2B: همانطور که گفته شد شتاب دیجتالی شدن یکی از نیروهای تغییر صنعت پخش است، از این رو با توجه به افزایش انتظارات مشتریان سازمانی مانند فروشگاههای زنجیرهای، فروشگاههای بزرگ و … برای ثبت سفارشها به شکل الکترونیک و در بستر اینترنت، شاهد حرکت شرکتهای پخش برای آمادهسازی ابزارهای لازم مانند نرمافزار موبایل و فروشگاههای اینترنتی هستیم.
این روش مخصوصا در کشور ما در ابتدای راه است اما با توجه افزایش هزینههای شرکتهای پخش، در آینده شاهد گسترش این روش خواهیم بود.
فروش قراردادی: این روش معمولا در معامله با فروشگاههای زنجیرهای بزرگ و سایر فروشهای سازمانی استفاده میشود. در این حالت قرارداد یا توافقنامهای بین فروشگاه زنجیرهای و تامینکننده ( شرکت تولیدی/ شرکت پخش) امضاء میشود و در طول دوره قرارداد تحویل محصول طبق شرایط مندرج در قرارداد شامل، تخفیفها، اشانتیون، تعداد، قیمت، دزدبری، ضایعات، پروموشنها، برگشت و … انجام میشود.
نتیجهگیری
کانالهای توزیع شرکتهای پخش مانند مویرگهای بدن در سرتاسر کشور گسترده هستند و به شکل توقفناپذیر در حال انتقال محصولات از شرکتهای تولید به خردهفروشیها هستند. پخش مویرگی فراتر از فرایند لجستک کالا بوده و به عنوان بخش مهمی از ارکان بازاریابی، نقش تعیین کنندهای در ایجاد ارزش پایدار، خلق و توسعه مزیتهای رقابتی برای تولیدکنندگان دارد.
مدیریت موجودی محصولات، فروش، توزیع کالا و وصول به موقع مطالبات از مهمترین وظایف شرکت های پخش هستند اما برای تحقق این وظایف دهها فرایند کوچک و بزرگ دیگر در این شرکت ها اجرا میشوند.
فروش و پخش مویرگی
فروش و پخش مویرگی در مقایسه با عمده فروشی سنتی از مزایای فراوانی برخوردار است، اما هزینههای بالا از مهمترین چالشهای شرکت های پخش مویرگی هستند. در کنار هزینههای بالا، شرکتهای پخش با عوامل تعییر مهم در محیط کسب و کار مواجه هستند و با پویایی، هوشمندی، اثربخشی، مشتری گرایی و ارتباطات نزدیک با تامینکنندگان خود را بهروز کرده و ارتقا میدهند.
بدون دیدگاه